Jaki temperament ma twój maluszek?

Już niemalże od narodzin rodzice, dziadkowie i osoby z najbliższego nam otoczenia często doszukują się podobieństw dziecka do rodziców. Zgadujemy po kim może mieć nasz maluch oczka, a po kim skłonności do marudzenia. Bywa, że zagalopujemy się w odnajdywaniu w cech, których dziecko nie przejawia – tylko dlatego, że my chcielibyśmy, aby je miało.

Tymczasem, jak piszą Tracy Hogg i Melinda Blau*, dziecko przychodzi na świat z własną niepowtarzalną osobowością. Stałość jego cech osobowości jest obserwowana przez cały rozwój dziecka. Temperament z jakim się rodzi pozostaje niezmienny, a jedynie od rodziców zależy czy nauczą się z dzieckiem porozumiewać i szanować jego osobowość. Autorki twierdzą, że kluczem do bycia dobrym rodzicem jest poznanie, zrozumienie i zaakceptowanie dziecka, jakiego mamy.

Poznać temperament
Aby ułatwić mamom i tatom poruszanie się po świecie niemowlęcym i dziecięcym Tracy Hogg wyodrębnia pięć typów temperamentów: Aniołki, Średniaczki, Wrażliwce, Żywczyki i Poprzeczniaki. Aby zorientować się którego typu cechy przejawia nasz maluch, trzeba odpowiedzieć na kilka pytań, np.:

- Czy dziecko w niemowlęctwie płakało rzadko, często i bez powodu, ze złością, a może tylko wtedy gdy było zmęczone lub głodne?
- Czy budząc się rano dziecko bawi się w łóżeczku czy kwili i rozgląda się w poszukiwaniu mamy, czy może krzyczy wymagając natychmiastowej uwagi?
- W jaki sposób dziecko objawia złość? Kwili, ale można odwrócić jego uwagę? Agresywnością? Rozklejaniem się jakby się zbliżał koniec świata?
- Jak reaguje gdy przerywamy mu jakieś zajęcie?
- Jak zachowuje się w kontaktach z innymi dziećmi? Chętnie się bawi? Stoi z boku? Boi się podejść? Intensywnie biega?
- Jak dziecko reaguje w nieznanym otoczeniu, nieznanym mieszkaniu? Od razu bawi się, biega? Potrzebuje trochę czasu na oswojenie się z sytuacją? Złości się i ucieka? Nie wie co ze sobą zrobić? Chowa się za mamę?
- Czy dziecko współdziała podczas przewijania i ubierania?
- Czym najbardziej lubi się bawić?

Na podstawie kwestionariusza możemy dowiedzieć się do jakiego typu osobowości należy nasze dziecko, bądź jakiego typu osobowości ma najwięcej cech. I tak:

Aniołki – Są spokojne i pogodne od niemowlęctwa. Towarzyskie, śmieją się, dobrze się czują w większości sytuacji, komunikują swoje potrzeby. Łatwo odwrócić ich uwagę, w zabawie potrafią koncentrować się na jednym zadaniu. Nie protestują przy zmianie sytuacji/otoczenia i rzadko sprawiają kłopoty. Szybko przystosowują się do nowych warunków, np. zmiany rytmu dobowego.

Średniaczki – U tych dzieciaczków rozwój następuje niemal „książkowo”. Dzieci sympatyczne, czasem trochę onieśmielone przy kontakcie z obcymi. Wyjściom i zmianom trzeba poświęcić trochę więcej czasu, ale ogólnie dobrze przystosowują się do nowych sytuacji. Dzieci te kochają regularność i wiedza o tym co będzie dalej, zapewnia im poczucie bezpieczeństwa.

Wrażliwce – Wolno przystosowują się do nowych sytuacji, ich świat musi być uporządkowany i przewidywalny. Przerwanie dziecku (np. zabawy) skutkuje utratą równowagi i płaczem. Często określa się je jako nieśmiałe, w drugim i trzecim roku życia niezbyt dobrze radzą sobie w grupie. Nie potrafią się dzielić. Łatwo się niepokoją, są dość delikatne, często płaczą i marudzą.

Poprzeczniaki – Dzieci te dokonale wiedzą czego chcą, a ich upór widać już w niemowlęctwie. Gdy weźmiemy je na ręce, gdy akurat tego nie chce, spotkamy się z falą wrzasków i protestów, gdy chcemy mu pomóc – dziecko odpycha nasze ręce i działa po swojemu. Potrafi się samodzielnie bawić, chociaż ulega frustracji, gdy coś nie idzie po jego myśli. Bywa, że ma trudności z wyrażaniem siebie, wtedy popycha, gryzie, bije. Tego dziecka nie należy zmuszać do niczego, bo i tak skończy się to fiaskiem.

Żywczyki – Bardzo aktywne, często także uparte dzieciaczki. Ciekawe świata, towarzyskie, interesują się nowymi miejscami, ludźmi, przedmiotami, są żądne przygód. Pełne energii i siły, są ciągle w pędzie, chcą wszystkiego próbować. Takim dzieciom koniecznie trzeba wyraźnie wyznaczyć granice. Gdy zaczną płakać trudno im się uspokoić. Są doskonałymi obserwatorami, często testują wytrzymałość rodziców.

Zaakceptuj temperament dziecka
Samo określenie cech osobowości naszego szkraba to nie wszystko – musimy jeszcze zmierzyć się z narzucanymi przez siebie dziecku oczekiwaniami. Czasem niełatwo przychodzi akceptacja charakteru dziecka – zwłaszcza, jeżeli jest on inny od naszego. Nie tłumaczmy sobie zachowań dziecka, nie mówmy, że „wyrośnie z tego”, nie przepraszajmy innych za to, że dziecko jest takie, a nie inne. Nie używajmy określeń: „chciałabym aby był bardziej....”, „dlaczego ona nie jest ….”. Zdobądźmy się na dystans i popatrzmy na nasze dziecko jak ktoś obcy, starając się obiektywnie postrzegać jego cechy i zachowanie. Dostosowujmy własne środki i metody komunikacji czy wychowania do temperamentu naszego malucha. I najważniejsze: akceptujmy je takie, jakie jest.

Beata Mąkolska

* Tracy Hogg, Melinda Blau „Język dwulatka. Moja mama mnie rozumie”.